تابعیت به جایگاه رسمی و حقوقی گویند که منجر به برخورداری از حقوق شهروندی، گذرنامه و مهم تر از همه این ها حقوقی میباشد، که توسط دولت ها تضمین شده است. تابعیت رابطه ای سیاسی، حقوقی و معنوی است که فردی را به دولتی مرتبط و وابسته می گرداند که حقوق و تکالیف وی از طریق همین روابط تعیین می گردد.

داشتن شهروندی یک کشور با نفوذ در جهان، از آن نظر مهم است که هنگام سفر به کشورهای دیگر و مواجه با مشکلات و مسائل حقوقی، کشوری که فرد تابعیت آن را دارد، در صورت داشتن جایگاه بهتر در جامعه بین المللی، می تواند نسبت به استیفای حقوق فرد و جلوگیری از ضایع شدن آن اقدام نماید.

واژه تابعیت (citizenship) و مشتقات آن همچون تبعه و اتباع که از موضوعات مهم حقوق بین الملل خصوصی است.
تابعیت، یک مفهوم اعتباری است که وابستگی یک شخص حقیقی یا حقوقی را به یک نظام سیاسی موسوم به دولت تایید می‌کند . تابعیت یک نوع وابستگی سیاسی را برای فرد درقبال جامعه ایجاد مینماید و ممکن است افرادی در جهان پیدا شوند که به دلایل مختلف از جمله جنگ ها تابعیت خود را از دست داده و تابعیت هیچ کشوری را نداشته باشند که به آنها بی تابعیت یا «آپاترید» می گویند . گفتنی است اشخاصی که فاقد تابعیت میباشند از حقوق اجتماعی وسیاسی محروم هستند.

تابعیت یک رابطه حقوقی است زیرا از آثار حقوقی مثل حقوق و امتیازات در نظر گرفته شده در قوانین و مقررات آن کشور برخوردار خواهد بود، یک رابطه سیاسی است چرا که ناشی از قدرت و حاکمیت دولتی است که فردی را از خودش می داند و در آخر یک رابطه معنوی است چراکه مربوط به مکان خاصی نبوده که شخص در آنجا زندگی می کند. مانند اینکه شما به عنوان یک فرد ایرانی به هرجایی از این کره خاکی سفر کنید بازهم ایرانی محسوب می شوید.

انواع تابعیت

انواع تابعیت بسته به موقعیت فرد به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:

تفاوت تابعیت

تابعیت خونی

به این معنی است که فرد، تابعیت خود را به دلیل تابعیت یکی از والدین در هنگام تولد کسب می‌کند. تقریباً تمام کشورهای دنیا تابعیت خونی را به رسمیت می‌شناسند، هرچند اخیراً بعضی از کشورهای مهاجرپذیر، محدودیت‌هایی را نسبت به اعطای این نوع تابعیت به‌ علت موقعیت جغرافیایی که فرد در آن به دنیا آمده، قائل شده‌اند. این محدودیت‌ها اغلب به دلیل به دنیا آمدن فرد در خارج از کشور اصلی در نظر گرفته شده است.

اگر حداقل یکی از والدین تابعیت کشور اصلی را داشته باشد، ممکن است تابعیت به کودک منتقل شود. اینکه آیا انتقال اتفاق می افتد، به عوامل مختلفی بستگی دارد: تاریخ تولد کودک، اینکه تولد در ازدواج یا قبل از ازدواج انجام شده است و اینکه آیا هر دو یا فقط یکی از والدین شهروند کشور موردنظر هستند.

تابعیت خاکی

در تابعیت خاکی، فرد تابعیت خود را صرف‌نظر از اینکه والدینش چه تابعیتی دارند و صرفاً به‌خاطر متولدشدن در کشوری مشخص کسب می‌کند. کشورهای آمریکا و کانادا این تابعیت را به رسمیت می‌شناسند. در اروپا تنها کشور ایرلند تابعیت خاکی را قبول دارد. بسیاری از کشورها از شهروندی حق تولد پیروی می کنند. بر اساس این مفهوم، تابعیت فرد با توجه به محل تولد شخص تعیین می‌شود.

اولین مسئله ایی که برای دولت ها مطرح میشود این است که افرادی را که متعلق به خود می دانند از افراد سایر کشورها جدا سازند بنابر این بارزترین مظهر تقسیم جغرافیایی اشخاص موضوع تابعیت است. تابعیت به جایگاه رسمی و حقوقی گویند که منجر به برخورداری از کلیه حقوق شهروندی، گذرنامه و هچنین حقوق تضمین شده توسط دولت های متبوع است. همچنین تابعیت رابطه سیاسی و معنوی که شخص را به دولت معینی مرتبط می سازد و در نتیجه آن شخص و دولت از حقوق و تکالیف متقابل برخوردار می شوند.

تعریف اقامت:

اقامت (Residency) رابطه ای است مادی و حقوقی که بدون توجه به تابعیت شخص، فرد را به قسمتی از خاک یک کشور مربوط می سازد. همچنین مفهومی است که مسئولیت‌های قانونی از جمله رای دادن، قرار گرفتن در پست سیاسی، استفاده از خدمات دولتی در دسترس یک فرد قرار می‌دهد. زمانی که افراد اقامت یک کشور را کسب میکنند باید شرایط خاص حاکم بر آن کشور نیز بپذیرند. داشتن اقامت امکان سفر را تنها به همان کشور آسان مینماید و همچنین اگر فرد کسب و کاری در آن کشور داشته باشد باید مطابق با قوانین مالیاتی، مالیات حاصل از درآمد خود را به دولت پرداخت نماید. معمولا کشورها اقامت را به صورت زمان دار به اشخاص اعطا می کنند و پس از پایان زمان تعیین شده شخص باید دوباره تقاضای اقامت داشته باشد.